Ωχρά Κηλίδα

 Η ωχρά κηλίδα μας επιτρέπει να διακρίνουμε λεπτομέρειες ενός αντικειμένου όταν αυτό βρίσκεται μπροστά μας, καθώς και τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου. Επίσης με την ωχρά κηλίδα διαβάζουμε, γράφουμε, ράβουμε, οδηγούμε, αναγνωρίζουμε τα σήματα στο δρόμο,
διακρίνουμε τα χρώματα.
Έτσι λοιπόν, μια βλάβη στην περιφερική μας όραση μπορεί να περάσει απαρατήρητη για κάποιο διάστημα, ενώ, μια βλάβη στην ωχρά κηλίδα που θα οδηγήσει σε απώλεια της κεντρικής όρασης, συνήθως γίνεται άμεσα αντιληπτή.
Χωρίς λειτουργική ωχρά κηλίδα, μπορείτε να δείτε αρκετά ώστε να κινηθείτε σε ένα χώρο, να έχετε αντίληψη των αντικειμένων και των ανθρώπων που σας περιβάλουν και να είστε αρκετά ανεξάρτητοι.

Υπάρχει μια τεράστια ποικιλία παθήσεων που αφορούν την ωχρά κηλίδα.

Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ)

Αποτελεί το συνηθέστερο λόγο προβλημάτων όρασης σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.  Είναι η τρίτη αιτία τύφλωσης παγκοσμίως μετά τον καταρράκτη και το γλαύκωμα. Στις  βιομηχανικές χώρες όμως είναι η πρώτη αιτία τύφλωσης σε ποσοστό 8.7%.  Υπάρχουν 2 τύποι ΗΕΩ. Η ξηρή και η υγρή μορφή.

Ξηρή ΗΕΩ  

 Είναι η συχνότερη μορφή της νόσου (90%) κατά την οποία, ατροφούν και εκφυλίζονται τα  κύτταρα που αποτελούν την ωχρά κηλίδα. Διαγιγνώσκεται με την εντόπιση κίτρινων  κηλίδων (drusen). Τυπικά η μορφή αυτή παρουσιάζει μια σταδιακή εξέλιξη, όπου ο αριθμός  των κυττάρων που καταστρέφεται, αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου. Συνήθως  χρειάζονται αρκετά χρόνια ώστε να επηρεαστεί σοβαρά η όραση.  

Υγρή ΗΕΩ  

 Καλείται και νεοαγγειακή ή εξιδρωματική και μπορεί να προκαλέσει σοβαρή απώλεια  όρασης μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα , πολλές φορές μόνο μήνες. Σε αυτή τη μορφή,  εκτός από την εκφύλιση των κυττάρων, αναπτύσσονται επιπλέον και νέα , εύθραυστα,  παθολογικά αγγεία τα οποία έχουν την τάση να διαρρέουν υγρό ή αίμα καταστρέφοντας την  αρχιτεκτονική της ωχράς κηλίδας με την δημιουργία οιδήματος ή ακόμα και ουλής σε πιο  προχωρημένο στάδιο.  Η ΗΕΩ είναι μια πολυπαραγοντική νόσος ως προς την αιτιολογία και διακρίνεται σε στάδια  (αρχόμενη-μέτρια-προχωρημένη ΗΕΩ).  Τα συμπτώματα της ΗΕΩ είναι η θόλωση της κεντρικής όρασης ή ακόμα και η παρουσία  μιας μαύρης κηλίδας στο κέντρο του οπτικού πεδίου που καθιστά δύσκολη την αναγνώριση  χαρακτηριστικών του προσώπου ή και λεπτομερειών των αντικειμένων. Επίσης υπάρχει  δυσκολία στο διάβασμα, στο γράψιμο, λόγω παραμόρφωσης των γραμμάτων και των  ευθειών, καθώς και η ανάγκη για περισσότερο φως. Τέλος αλλοιώνεται η αντίληψη των  χρωμάτων καθώς αυτά φαίνονται θαμπά και ξεθωριασμένα.   

Οίδημα ωχράς κηλίδας   

Είναι η συσσώρευση υγρού στην περιοχή της ωχράς, με τη δημιουργία πάχυνσης των ιστών  και οίδημα με συνέπεια τις διαταραχές της όρασης.  Τι προκαλεί το οίδημα της ωχράς κηλίδας; η ύπαρξη παθολογικής διαρροής και  συσσώρευσης υγρού στην ωχρά από αλλοιωμένα αγγεία της γύρω περιοχής. Μια συνήθης  αιτία οιδήματος είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια που εμφανίζεται σε άτομα  αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη. Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί μετά από χειρουργείο στο  εσωτερικό του ματιού, στα πλαίσια της ΗΕΩ ή και σαν αποτέλεσμα φλεγμονώδους νόσου του  οφθαλμού. Οποιαδήποτε πάθηση επηρεάζει την ακεραιότητα των αγγείων του  αμφιβληστροειδή, μπορεί να προκαλέσει οίδημα στην ωχρά κηλίδα. Τα συμπτώματα από τη  συσσώρευση υγρού στην ωχρά είναι, η θόλωση της κεντρικής όρασης, τα χρώματα να  φαίνονται θαμπά, ξεθωριασμένα και οι ευθείες γραμμές να φαίνονται κυματιστές. Πιο  αναλυτικά.    

Διαβητικό οίδημα ωχράς κηλίδας.     

Προκαλείται από την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η οποία συνήθως επηρεάζει και τα  δυο μάτια. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δημιουργείται από βλάβη των μικρών  αγγείων του αμφιβληστροειδή, που διαρρέουν υγρό και λίπος στους γύρω ιστούς αλλά και  στην ωχρά κηλίδα. Το διαβητικό οίδημα ωχράς είναι ο συνηθέστερος λόγος απώλειας όρασης  σε άτομα με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Κακή ρύθμιση του σακχάρου και υπέρταση  αυξάνουν τον κίνδυνο τύφλωσης.    Χειρουργείο στον οφθαλμό      Οίδημα στην ωχρά μπορεί να εμφανιστεί μετά από οποιοδήποτε χειρουργείο εντός του  οφθαλμού, όπως καταρράκτη, γλαυκώματος, καθώς και παθήσεων του αμφιβληστροειδούς.  Ένας μικρός αριθμός ατόμων που υποβάλλονται σε χειρουργείο καταρράκτη (1-3%), μπορεί  να αναπτύξουν οίδημα στην ωχρά εντός μερικών εβδομάδων μετά το χειρουργείο. Το  μετεγχειρητικό οίδημα ωχράς συνήθως είναι ήπιο, μικρής διάρκειας και ανταποκρίνεται  καλά στην χορήγηση κολλυρίων για τη θεραπεία της φλεγμονής.   

Χειρουργείο στον οφθαλμό

Οίδημα στην ωχρά μπορεί να εμφανιστεί μετά από οποιοδήποτε χειρουργείο εντός του  οφθαλμού, όπως καταρράκτη, γλαυκώματος, καθώς και παθήσεων του αμφιβληστροειδούς.  Ένας μικρός αριθμός ατόμων που υποβάλλονται σε χειρουργείο καταρράκτη (1-3%), μπορεί  να αναπτύξουν οίδημα στην ωχρά εντός μερικών εβδομάδων μετά το χειρουργείο. Το  μετεγχειρητικό οίδημα ωχράς συνήθως είναι ήπιο, μικρής διάρκειας και ανταποκρίνεται  καλά στην χορήγηση κολλυρίων για τη θεραπεία της φλεγμονής.   

Απόφραξη των αμφιβληστροειδικών αγγείων

Όταν υπάρχει απόφραξη των αμφιβληστροειδικών  φλεβών, το αίμα δεν παροχετεύεται φυσιολογικά και  διαρρέει εντός του αμφιβληστροειδούς αλλά και της  ωχράς σχηματίζοντας οίδημα. Το μέγεθος της  διαρροής αυξάνεται με τη σοβαρότητα της  απόφραξης, τον αριθμό των φλεβών που εμπλέκονται  καθώς και την πίεση εντός αυτών. Η απόφραξη των  φλεβών του αμφιβληστροειδούς συνήθως σχετίζεται  με τη αθηροσκλήρωση, τον σακχαρώδη διαβήτη και  την αρτηριακή υπέρταση, αλλά και με παθήσεις του  ματιού όπως το γλαύκωμα και τη φλεγμονή.    Φλεγμονώδεις παθήσεις που επηρεάζουν τον αμφιβληστροειδή      Ο όρος ραγοειδίτιδα περιλαμβάνει ένα σύνολο φλεγμονωδών παθήσεων που προκαλούν  οίδημα και καταστρέφουν τους ιστούς των ματιών. Φλεγμονώδεις παθήσεις που σχετίζονται  με διαταραχές της άμυνας του οργανισμού, επίσης μπορούν να επηρεάσουν τον οφθαλμό  και να προκαλέσουν οίδημα και λύση των ιστών στην ωχρά κηλίδα. Τέτοιες διαταραχές  περιλαμβάνουν την σαρκοείδωση, την τοξοπλάσμωση, το σύνδρομο Behcet κ.α.       

Φλεγμονώδεις παθήσεις που επηρεάζουν τον αμφιβληστροειδή

Ο όρος ραγοειδίτιδα περιλαμβάνει ένα σύνολο φλεγμονωδών παθήσεων που προκαλούν  οίδημα και καταστρέφουν τους ιστούς των ματιών. Φλεγμονώδεις παθήσεις που σχετίζονται  με διαταραχές της άμυνας του οργανισμού, επίσης μπορούν να επηρεάσουν τον οφθαλμό  και να προκαλέσουν οίδημα και λύση των ιστών στην ωχρά κηλίδα. Τέτοιες διαταραχές  περιλαμβάνουν την σαρκοείδωση, την τοξοπλάσμωση, το σύνδρομο Behcet κ.α.       

Κεντρική ορώδης χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια

Είναι μια πάθηση στην οποία συσσωρεύεται υγρό κάτω από τον αμφιβληστροειδή στην  περιοχή της ωχράς και αλλοιώνει την όραση. Το υγρό που διαρρέει, πιστεύεται ότι  προέρχεται από ένα ιστό που βρίθει αγγείων, τον λεγόμενο χοριοειδή, ο οποίος βρίσκεται  κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Ένας άλλος ιστός που λέγεται μελάχρουν επιθήλιο και  βρίσκεται ανάμεσα στον χοριοειδή και τον αμφιβληστροειδή, είναι υπεύθυνος για να  εμποδίσει τη συσσώρευση υγρού κάτω από τον αμφιβληστροειδή.  Όταν για άγνωστους λόγους το μελάχρουν επιθήλιο δυσλειτουργεί, υγρό αθροίζεται κάτω  από τον αμφιβληστροειδή, στην περιοχή της ωχράς και τελικά τον αποκολλά, επηρεάζοντας  την όραση.  Συνήθως εμφανίζεται στο ένα μάτι προκαλώντας θόλωση όρασης, συχνά παροδική καθώς  και παραμόρφωση των εικόνων (μεταμορφοψία). Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί μια γκρι  κηλίδα στο κεντρικό πεδίο της όρασης.  Θεωρείται ιδιοπαθής και συμβαίνει συχνότερα σε άνδρες, ηλικίας 20-50 ετών, που ανήκουν  στη λευκή φυλή. Πιστεύεται ότι πυροδοτείται με το stress αλλά και τη χρήση  κορτικοστεροειδών. Μπορεί να εμφανιστεί ξανά στο ίδιο μάτι ή να παρουσιαστεί και στο  άλλο.  Στο πλείστο των περιπτώσεων η όραση επιστρέφει στο φυσιολογικό, όμως σε κάποιες  περιπτώσεις μπορεί να παραμείνουν κάποια συμπτώματα, όπως η μειωμένη νυκτερινή  όραση, η μειωμένη χρωματική αντίληψη ή κάποια εντοπισμένη αλλοίωση στο οπτικό πεδίο.   

Οπή ωχράς

Είναι μια μικρή ρήξη στην περιοχή της ωχράς. Σχετίζεται με την ηλικία και συνήθως  εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Τι την προκαλεί; Το εσωτερικό του ματιού  καλύπτεται κατά 80% από μια σφαίρα από ζελέ που λέγεται υαλοειδές σώμα, και βοηθά το  μάτι να διατηρεί το σχήμα του. Το υαλοειδές είναι προσκολλημένο στην επιφάνεια του  αμφιβληστροειδή. Καθώς γερνάμε, το υαλοειδές σώμα συρρικνώνεται και αποκολλάται  από την επιφάνεια του αμφιβληστροειδή. Στις περιπτώσεις όμως που το υαλοειδές είναι  ισχυρά προσκολλημένο, όταν αποκολλάται, μπορεί να σχίσει τον αμφιβληστροειδή και έτσι  να δημιουργηθεί η οπή στην ωχρά.  Ένας δεύτερος μηχανισμός δημιουργίας της οπής είναι όταν ενώ, το υαλοειδές έχει  αποκολληθεί, κάποιες ίνες του παραμένουν στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδή και  μπορεί να συσπαστούν. Κάτι τέτοιο αυξάνει την τάση στον αμφιβληστροειδή και μπορεί να  οδηγήσει σε οπή ωχράς.  Οπή ωχράς μπορεί να προκληθεί και σε άλλες περιπτώσεις όπως στην υψηλή μυωπία, σε  τραυματισμό βολβού, σε αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.  Αρχικά οι ασθενείς παραπονούνται για ήπια διαταραχή και θόλωση της κεντρικής όρασης.  Οι ευθείες γραμμές καμπυλώνουν και το διάβασμα δυσκολεύει καθώς τα γράμματα είναι  παραμορφωμένα.

Επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη

είναι πάθηση κατά την οποία ουλώδης ιστός  σχηματίζεται επάνω στην ωχρά κηλίδα. Μπορείτε να τη βρείτε και με άλλες ονομασίες  όπως προαμφιβληστροειδική μεμβράνη, ωχροπάθεια δίκην σέλοφαν, ρυτίδωση  αμφιβληστροειδούς, προωχρική γλοίωση.  Για τους περισσότερους ανθρώπους, η όραση παραμένει σταθερή και δεν επιδεινώνεται.  Συνήθως πάσχει το ένα μάτι αν και μπορεί να εμφανιστεί και στο άλλο αργότερα.  Τι προκαλεί την δημιουργία της; Όταν το υαλοειδές αποκολλάται από την επιφάνεια του  αμφιβληστροειδή, δημιουργούνται μικροσκοπικές βλάβες στην τελευταία με αποτέλεσμα ο  αμφιβληστροειδής να ξεκινά μια διαδικασία επούλωσης των βλαβών με τη δημιουργία  ουλώδους ιστού στην περιοχή της ωχράς. Αυτός ό ιστός έχει ισχυρή πρόσφυση στην  επιφάνεια του αμφιβληστροειδή και όταν συστέλλεται τον ρυτιδώνει.  Τα συμπτώματα που προκαλεί κυμαίνονται από μηδενικά μέχρι σοβαρή απώλεια όρασης,  αν και κάτι τέτοιο είναι σπάνιο. Επίσης παρατηρείται θόλωση όρασης και παραμόρφωση  των ευθειών που φαίνονται κυματιστές. Υπάρχει δυσκολία στην διάκριση λεπτομερειών και  στο διάβασμα των μικρών γραμμάτων. Μπορεί να υπάρχει μια γκρίζα περιοχή στο κέντρο  της όρασης ή ακόμα και μια μαύρη κηλίδα.